تسبیح حیوانات در رمزگشایی حضرت امام حسین علیه السلام
تسبیح حیوانات در رمزگشایی حضرت امام حسین علیه السلام
روایاتی در منابع اسلامى وجود دارد که نشان از سخنگویی حیوانات بویژه پرندگان دارد و نیز در بسیاری از روایات شاهد سخن گفتن ائمه (علیهم السلام) با حیوانات و خصوصا پرنده ها هستیم.
مطابق آموزه های اسلامی تمامی موجودات روی زمین دائم در حال تسبیح خداوند هستند. در بسیاری از روایات ائمه(علیهم السلام) خود را آگاه به زبان پرندگان دانسته و آن را از جانب خداوند معرفی نموده اند. در روایتی آمده است: اِنَّ اللّهَ عَلَّمَنا مَنْطِقَ الطَّیْرِ کَما عَلَّمَ سُلَیْمانَ ابْنِ داوُدَ، وَ مَنْطِقَ کُلِّ دابَّة فِى بَرٍّ أَوْ بَحْر:«خداوند سخن گفتن پرندگان را به ما آموخت همان گونه که به سلیمان بن داود آموخت، و سخن گفتن هر جنبنده اى را در خشکى و دریا.( تفسیر نمونه، جلد ۱۵، ص۴۴۹.)
نیز در همین زمینه روایتی وجود دارد که در ایام کودکى از امام حسین(ع) درباره صداى حیوانات سؤال کردند؛ امام(علیه السلام) در پاسخ آنان (که حیوانات هنگامى که صدا میکنند چه میگویند)
همچنین در خرائج روایت است که از امام سوم حسین علیه السّلام در خرد سالی اش پرسیدند از آواز جانوران؛ طبق روایت محمّد بن ابراهیم بن حارث تمیمى که امام حسین علیه السلام فرمود:
۱- کرکس: «یَا ابْنَ آدَمَ عِشْ مَا شِئْتَ فَآخِرُهُ الْمَوْتُ»؛ اى آدمیزاده زندگی کن هر طور که خواهى ولی پایانش مرگ است.
۲- باز: «یَا عَالِمَ الْخَفِیَّاتِ وَ یَا کَاشِفَ الْبَلِیَّاتِ»؛ ای کسی که دانا به پنهانی‌ها هستی؛ و ای کسی که مشکلات را حل می‌کنی.
۳- طاوس: «مَوْلَایَ ظَلَمْتُ نَفْسِی وَ اغْتَرَرْتُ بِزِینَتِی فَاغْفِرْ لِی»؛ ای مولای من به خودم ستم کردم و به زیباییم بالیدم پس مرا بیامرز.
۴- درّاج (پرنده‌ای شبیه کبک اما چاق‌تر که بالهایش خال‌های سیاه و سفید دارد) و خارپشت: «الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى»؛ خداى رحمان بر تخت(مالکیت و حاکمیت بر اجزاء عالم هستى) قرار گرفته.
۵- خروس: «مَنْ عَرَفَ اللَّهَ لَمْ یَنْسَ ذِکْرَهُ»؛ هر که خدا را شناخت یاد خدا را فراموش نمی‌کند.
۶- مرغ خانگى: «یَا إِلَهَ الْحَقِّ أَنْتَ الْحَقُّ وَ قَوْلُکَ الْحَقُّ یَا اللَّهُ یَا حَقُ»؛ اى معبود بر حق توئى حق و گفتارت حق است اى خداى بر حق.
۷- بَاشَقُ از پرندگان شکاری و کوچک: «آمَنْتُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ»؛ ایمان دارم به خدا و روز جزا.
۸- حداء یا شوحه لاشخور از پرنگان شکاری: «تَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ تُرْزَقْ»؛ بر خدا توکل کن، روزى یابى.
۹- عقاب: «مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ لَمْ یَشْقَ»؛ هر که فرمان خدا برد شقی و بدبخت نشود.
۱۰- شاهین از پرندگان شکاری شبیه عقاب: «سُبْحَانَ اللَّهِ حَقّاً حَقّاً»؛ منزه است خداوند از هر نقصی و حقّ است چه حقّى!
۱۱- جغد: «الْبُعْدُ مِنَ النَّاسِ أُنْسٌ»؛ دورى از مردم شر آسودگى است.
۱۲- کلاغ: «یَا رَازِقُ ابْعَثِ الرِّزْقَ الْحَلَالَ»؛ اى روزى بخش از حلال.
۱۳- درناپرندهایست بزرگ اندام که داراى پاى بلند و گردن دراز و بدون دم است و گاهى بر روى آب مىنشیند، نام این پرنده در زبان فارسى (مرغ کلنگ) است: « اللَّهُمَّ احْفَظْنِی مِنْ عَدُوِّی»؛ بار خدایا از دشمنم نگهدار.
۱۴- لک لک: «مَنْ تَخَلَّى عَنِ النَّاسِ نَجَا مِنْ أَذَاهُمْ»؛ هر که از مردم بد و شر کنار است از آزارشان رها است.
۱۵- اردک و مرغابى: «غُفْرَانَکَ یَا اللَّهُ»؛ آمرزشت را می‌خواهم اى خدا.
۱۶- هدهد: «مَا أَشْقَى مَنْ عَصَى اللَّهَ»؛ چقدر بدبخت است کسى که نافرمانى کند خدا را.
۱۷- قمرى: «یَا عَالِمَ السِّرِّ وَ النَّجْوَى یَا اللَّهُ»؛ اى داناى به اسرار و پنهانها، اى خدا!
۱۸- کبوتر دشتى: «أَنْتَ اللَّهُ لَا إِلَهَ سِوَاکَ یَا اللَّهُ»؛ توئى خدا شایسته پرستشى جز تو نیست اى خدا.
۱۹- زاغ: «سُبْحَانَ مَنْ لَا یَخْفَى عَلَیْهِ خَافِیَهٌ»؛ منزّه است کسى که بر او چیزى مخفى نیست.
۲۰- طوطى: «مَنْ ذَکَرَ رَبَّهُ غَفَرَ ذَنْبَهُ»؛ هر که پروردگارش یاد کند خداوند گناهش را بیامرزد.
۲۱- گنجشک: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ مِمَّا یُسْخِطُ اللَّهَ»؛ طلب آمرزش خواهم از گناهان و آنچه مایه خشم خدا است.
۲۲- بلبل: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حَقّاً حَقّاً»؛ معبودی جز او نیست معبودی که حق است اما چه حقی.
۲۳- کبک: «قَرُبَ الْحَقُّ قَرُبَ»؛ نزدیک است حق نزدیک است.
۲۴- بلدرچین: «یَا ابْنَ آدَمَ مَا أَغْفَلَکَ عَنِ الْمَوْتِ»؛ اى فرزند آدم! چه چیز تو را از مرگ غافل کرده است.
۲۵- سوزنیق (مرغ شکارى): «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ وَ آلُهُ خِیَرَهُ اللَّهِ»؛ معبودی جز او نیست و و حضرت محمد و آل او صلوات الله علیهم اجمعین برگزیدگان الهی هستند. سوزنیق پرندهاى زیبا که حشرات به ویژه مارها را مىخورد، هر پرنده شکارى به جز عقاب و کرکس، صقر و شاهین)
۲۶- فاخته: «یَا وَاحِدُ یَا أَحَدُ یَا فَرْدُ یَا صَمَدُ»؛ ای یگانه و ای یکتا ای بی نظیر ای بی نیاز مطلق. ( فاخته پرنده ای است خاکی رنگ شبیه کبوتر و کمی کوچک تر از آن که دور گردنش طوقی سیاه دارد)
۲۷- شقراق و دارکوب: «مَوْلَایَ أَعْتِقْنِی مِنَ النَّارِ»؛ ای مولای من از دوزخ آزادم کن. (شقراق پرندهاى کوچکى است به رنگ سبز و سرخ و سفید.)
۲۸- چکاوک: «مَوْلَایَ تُبْ عَلَى کُلِّ مُذْنِبٍ مِنَ الْمُذْنِبِینَ»؛ ای مولایم گناه همه گناهکارا.ن مومن را بیامرز ( قنبره مرغ تاج به سر، پرنده کاکُل )
۲۹- کبوتر صحرایی: «إِنْ لَمْ تَغْفِرْ ذَنْبِی شَقِیتُ»؛ اگر گناهم را نیامرزى بدبختم. ( ورشان گونهاى کبوتر زمینى به رنگ کدر که بر روى دم آن سفیدى باشد، )
۳۰- شفتین مرغ عشق: «لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیمِ»؛ قوتی نیست جز به خدای بلند مرتبه و بزرگ.
۳۱- شتر مرغ: «لَا مَعْبُودَ سِوَى اللَّهِ»؛ معبودى جز خدا نیست.
۳۲- پرستو و چلچله: سوره حمد خواند و گوید: «یَا قَابِلَ تَوْبَهِ التَّوَّابِینَ یَا اللَّهُ لَکَ الْحَمْدُ»؛ اى پذیراى توبه پشیمانان اى خدا سپاس از تو است.
۳۳- زرافه: «لا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ»؛ معبودی جز او نیست و یگانه است او.
۳۴- میش: «کَفَى بِالْمَوْتِ وَاعِظاً»؛ برای موعظه مرگ کفایت می‌کند. (حمل گوسفند، بره، میش که هشت ماهه یا نه ماهه باشد)
۳۵- بزغاله: «عَاجَلَنِیَ الْمَوْتُ ثَقُلَ ذَنْبِی وَ ازْدَادَ»؛ مرگم را برسان تا گناهانم سنگین و زیاد شد. (جدی بچه بُز در سال اوّل زندگى )
۳۶- شیر: «أَمْرُ اللَّهِ مُهِمٌّ مُهِمٌّ»؛ گوید: فرمان خدا مهم است مهم.
۳۷- گاو نَر: «مَهْلًا مَهْلًا یَا ابْنَ آدَمَ أَنْتَ بَیْنَ یَدَیْ مَنْ یَرَى وَ لَا یُرَى وَ هُوَ اللَّهُ»؛ اى فرزند آدم! صبر کن. تو در مقابل کسى هستى که تو را مى‌بیند و دیده نمى‌شود و آن خداست.
۳۸- فیل: «لَا یُغْنِی عَنِ الْمَوْتِ قُوَّهٌ وَ لَا حِیلَهٌ»؛ هیچ نیرو و نیرنگ جلو مردن را نگیرد.
۳۹- یوزپلنگ: «یَا عَزِیزُ یَا جَبَّارُ یَا مُتَکَبِّرُ یَا اللَّهُ»؛ ای عزیز یعنی بى مثل و نظیر، غالب شکست ناپذیر، و بخشنده عزت است و ای جبّار یعنی داراى شأنى عظیم، جبران کننده هر شکست و ضرر، اصلاح گر حال موجودات و صاحب اراده قاهره بر اشیاء است و ای متکبّر یعنی مستحق تعظیم و صاحب کبریاء و بزرگى باطنى و آشکار است. (یوزپلنگ. از جانوران درنده که پاى آن بلندتر از پاى پلنگ است و بر روى پوست آن نقطه هاى سیاه وجود دارد این حیوان بسیار مى خوابد.)
۴۰- شتر: «سُبْحَانَ مُذِلِّ الْجَبَّارِینَ سُبْحَانَهُ»؛ منزّه است خدایى که خوارکننده ستمکاران است. (شتر که بر دو گونه است با یک کوهان و یا دو کوهان ) می‌گوید منزه است خداوندی که ذلیل کننده جبارین است، منزه است او .
۴۱- اسب: «سُبْحَانَ رَبِّنَا سُبْحَانَهُ»؛ منزه است پروردگار ما منزه است او.
۴۲- گرگ: «مَا حَفِظَ اللَّهُ لَنْ یَضِیعَ أَبَداً»؛ آنچه را خدا نگهدارد هرگز ضایع نشود.
۴۳- شغال: «الْوَیْلُ الْوَیْلُ لِلْمُذْنِبِ الْمُصِرِّ »؛ گوید: واى واى بر گنهکاری که بر گناهش اصرار می‌کند.
۴۴- سگ: «کَفَى بِالْمَعَاصِی ذُلًّا»؛ برای ذلیل شدن گناه کردن بس است.
۴۵- خرگوش: «لَا تُهْلِکْنِی یَا اللَّهُ لَکَ الْحَمْدُ»؛ گوید: نابودم مکن اى خدا. از آن تو است سپاس.
۴۶- روباه: «الدُّنْیَا دَارُ غُرُورٍ»؛ دنیا خانه فریب است.
۴۷- آهو: «نَجِّنِی مِنَ الْأَذَى»؛ رهایم کن از اذیت و آزار.
۴۸- کرگدن: «أَغِثْنِی وَ إِلَّا هَلَکْت ُیَا مَوْلَایَ»؛ بفریادرس و گر نه نابود شوم اى مولایم.
۴۹- شتر: «حَسْبِیَ اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ حَسْبِیَ اللَّهُ»؛ خداوند مرا کافی است ( در همه اموراتم) و خداوند خوب وکیلی است بس است مرا خداوند.
۵۰- پلنگ: «سُبْحَانَ مَنْ تَعَزَّزَ بِالْقُدْرَهِ»؛ پاک و منزه است خدایى که با قدرت، عزیز شده است.
۵۱- مار: «مَا أَشْقَى مَنْ عَصَاکَ یَا رَحْمَانُ»؛ چه بدبخت است کسى که نافرمانیت کند یا رحمان.
۵۲- عقرب: «الشَّرُّ شَیْءٌ وَحْشٌ»؛ بدى چیز وحشتناکى است.
ثُمَّ قَالَ علیه السلام: مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا وَ لَهُ تَسْبِیحٌ یَحْمَدُ بِهِ رَبَّهُ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهَ وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ؛
سپس امام (علیه السلام) فرمودند: تمام مخلوقات خداوند او را تسبیح می کنند. بعد امام این آیه را تلاوت فرمود: «وَ إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ»غ «همه مخلوقات، خدا را تسبیح می کنند ولى شما تسبیح آنان را درک نمی کنید». (سوره‌ی اسراء، آیه‌ی ۴۴.)
منابع و مآخذ:
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۸، ص۱۸۴؛ بحارالأنوار، ج۶۱، ص۲۷، الخرایج والجرایح، ج۱، ص۲۴۸. ؛ بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار، ج۶۱، ۲۹، باب۱: عموم أحوال الحیوان و أصنافها. ؛ الخرائج و الجرائح، ج۱، ۲۴۸، الباب الرابع فی معجزات الحسین بن علی علیه السلام – قطب راوندى. ؛ تفسیر نمونه، جلد ۱۵، ص۴۴۹.
بسم الله الرحمن الرحیم