در شرح انفسی بسم الله الرحمن الرحیم

  قال امیرالمومنین علی علیه السلام ؛

                 اسرارُ کلام اللهِ فِی القرآن و اسرارُ القرآن فِی الفاتحةِ و اسرارُ الفاتحةِ فی بسم ِاللهِ الرحمن الرحیم و اسرارُُ بسم الله الرحمن الرحیم فی باء بسم الله الرحمن الرحیم واسرارُ الباء فی النقطة التی تحتَ الباء وانا النقطة ُالتی تحتَ الباءِ .             

....جمیعُ ما فی القرآن فِی باء بسم اللهِ و انا النقطة ُتحتَ الباء .(وحدت از دیدگاه عارف و حکیم /علامه حسن حسن زاده آملی ص122).....             

....جمیعُ ما فی القرآن فِی باء بسم اللهِ و انا النقطة ُتحتَ الباء .(وحدت از دیدگاه عارف و حکیم /علامه حسن حسن زاده آملی ص122) 

پناهم بر خــدا از جان شیطان        – همان مطرود حق درگاه سبحان

کنم آغــاز پس نـام خــــدا را         – بیارم من صفات کبــریـــا را

زبعد الله که رحمان و رحیم است    – کلیدی بر در گنج حکیم است

علی مولا ی ما نیکو بیان کرد       – که درحمدش کلامش راعیان کرد

نموده جمع درآن اسرار فرقان       – که بسم الله سراسر ظرف قرآن

چو بسم الله بباشد اختصارش         – که بنهاده است حق آئینه دارش

به بسم جمع نمود دادار خود را       – که در بایش نمود سالار خود را

بگفتا نقطه ام در زیر بایش           – مرا بگذاشت آنجــا کبریـــایش

منم آن نقطه ی زیبای وحدت         – که تحت باء آن باشد به کثرت

که نقطه نقشی از تبیان باشد          – در او روشنگر از اعیان باشد

اگر هستی شده بر نقطه تعبیر         – بدان کو خال لب را گشته تاثیر

ولایت جمع شود در نقطه ی باء      – تو از اسرار حق جویی الــفباء

همان خال لب و فیض وُجود است    – نمــاد مبدأیت را سُجـــود است

بدان که حرف باء هست رمز اصلی – الف خود حق بود در این مصلـّی

تو گویی او بها در بـــــاء دارد       – که نور محض این جا راه دارد

ز باء هم استعانت گوید او را         – حقیقت در پس وی جوید او را

عمل بی باء او ابتر بـدانــــــد         – که خود را حاجت کوثر بدانــد

از آن ساقی که دارد حیّ داور        – عمل بی بـــاء بسم گشته ابتـــر

بَرائت چون کند بی بسم آغاز         – به حرف باء بنمود ش سرافراز

وزان پس در تجلـّی سین باشد        – نشان از سوره ی یاسین باشـــد

سنای او به سین باشد نمایان          – که مُلکش بوده است در میم پنهان

کمــال مرتبت در میم بـــاشد          – وجود بسمه ات تتمیـم بــــاشد

کمال آدمی در میم غرق است         – ز احمد تا احد یک میم فرق است

جهان آفرینش همچون میم است       – که آدم میوه ی مُـلک نعیم است

تجلـّــی می کند ذات الـــهی            – به حد خود رسد هر کس کماهی

چو باشد جلوه اش اینجا و آنجا        – ز چشم خود گذر با قلب بینا

تولـّوا باشدت وجه خداوند             – نشان از قامت و رعنای دلبند

به کوه و دشت و دریا او هویداست   – زبالا مرتبت تا قعر دریاست

دو ریشه دارد آن اسم الهی            – اله و وَلـــه از نـــام صفاتی

که گر اول به آخر وصل گردد        – در آن آه الــهی حصل گردد

تمام آن حروف هر یک صفاتند       – چو اسماء عظیمی در نکاتند

ز اوّل هم وسط آخر به هم در         – خدا را می شود انسان مُحیـّر

در این جا رحمتی باشد فراگیر        – ز رحمان آیدت بس نکته ای گیر 

همه عالم در آن مخمور باشند         – به اِنعام خداوند خور باشند

به او وصل و ولیکن دوری از او    – ز رحمان الهی رحمتی جو

ز رحمت وسعتش بر کلّ اشیاء        – که شد سُوء القضایی بهر اعداء

ز مومن کافر و حتی به شیطان       – نموده لطف بی حد حیّ سبحان

اگر رحمان در امکان سایه دارد      – رحیم بر مومنین سرمایه دارد

همان خاصی که بهر مومنین است    – چه دانی تو که شیطان در غمین است

اگر فیضی خداوند داده باشد           – بدان در الرحیم بنهاده باشد

که رحمت را صفت بر عام بودست  – برای خلق هستی تام بودست

رحیم را خاصّ مومن شد به آخر      _که باقی باشد این رحمت سراسر

مدام و خاص و باقی زین صفت شد  – که خاصان را مقام و مرتبت شد

ولیکن اسم شیطان در کمین است     – که او روی صراط حق نشین است

برای نفس تو گوید هذ یــــان          – چو در سیر و سلوک باشد پنهان

تجلـّی کرده الرحمن به دنیــــا         – به وجه حــق به مصداق نبیـّـــا

نبی هم دست گیرد انس و جن را     – هدایت می کند هر شاخ و بن را

ز رحمانی بر آدم رحمت آرد         – وزآنجایی که شیطان زحمت آرد

بدان مبدأ که الله را ظهور است      – وزان اسم جلالش کلّ نور است

نبوّت آن صراط مستقیم است         – که مقصد در تجلـّی الرحیم است

چو نقطه بر ولایت داشت تأکید       – به کار انبیـــا کـــردند تأئیـــد

 تو نیز باید از این ره سر برآری     – که با آیات حق گردی قراری

چو شهر علم را احمد بنا کرد         – علی آن شهر را باب صفا کرد

چه خوش گفتست عطار این سخن را – چون او در یافته است گنج کهن را

که هر کو داشت بسم الله به منقار     – ورا سرّی بود با حق در این کار

چونوزده حرف باشد در ترنّــم        – برابر با ملائک در جهنّم

که بر انسان بـــد باشد شــــداید        – و بر انسان خوب گویند محامد

به روز جمعه در ایّام هفتــــــه        – تو نوزده بار بسم الله گفته

برای بنده آن چون لفظ کـُن بود       – که آن راز الهی از درون بود

که بسم جزء سوره است نزد خاصّه  – که در هر سوره ای معناست عامّه

چو بسم الله هر کس شد مجزّا          – که فرقی هست اعضا را بر اعضا

و نیز آیات کتبی را به نفسی           – نباشد فرق جز در درک حسّی

که هر کس بسمل خاصی بگوید       – چو هر کس فهم خود معنا بجوید

چو بی اسم خداوند در سماوات        – نبرده بنده ای ره در خرابـات

اگر خواهی شود سعی تو مشکور     – بگو نام خدا را مَهــد تا گـــور

کجـــا داغ و نشــــان از آه دارد       – کــه عبدالله در آنجـــا راه دارد

ادیبـــانه بیــا در سوی جـــانــان       – که باشد قصری از بسمل نمایان   

همان قصری که در دریای نورست   – ادیب عشق را هر دم حضورست

                          ستاینده خاک پاک اولیاء ، محمد ادیب نیا

                                                                 سوم رجب 1433 قمری /  16/3/1390شمسی